Na inschrijving bij de duikschool in Amed krijg ik een theorieboek mee waarvan ik wordt geacht het te lezen. Ik wist niet veel van duiken, hoogstens lang geleden een keer een snorkel om gehad om naar garnaaltjes te kijken. Maar nu is 't menens. In rap tempo leer ik over de hele duikuitrusting (het Total Dive System) en leer over Buoyancy Compensators (een soort gilet die je kunt opblazen of leeg laten lopen om je drijfvermogen te regelen) en over de verhouding stikstof en zuurstof in die grote fles op je rug, en hoe je lichaam reageert op de druktoename onder water. Over Regulators (dat ding je mond) en de Octopus, de backup regulator mocht de eerste het begeven (of die van je duikbuddy). Over wet-suits, dry-suits, dieptemeters, kompassen, duikcomputers, het klaren van je oren (krak) enzovoorts. Duiken draait vooral om veiligheid.
De eerste lesdag ga ik al meteen twee duiken maken, dus wordt ik na een korte theorieles door Valerie aan het werk gezet. Wet-suit aan, schoentjes aan, leren hoe alles aan te sluiten, de veiligheidschecks vooraf, een riem met gewichten om, duikbril om de nek, zwemvliezen in de hand, en daar gaan we dan: met de ruim 20 kg op m'n rug, als een dronken mummie richting Le Grand Bleu.
De duikschool is gunstig gelegen aan een rif met aardig wat koraal, maar voor het zover is gaan we eerst de benodigde 'skills' oefenen. Bijvoorbeeld hoe je water uit je duikbril krijgt als je onder water bent of hoe door handsignalen kenbaar te maken als er wat loos is.
Valerie is een kei en ik ben best een tikkeltje zenuwachtig. Het aankrijgen van de zwemvliezen als je zo bepakt ronddobbert is de eerste keer geen makkie, maar het lukt. En dan is het tijd om de lucht uit ons opgepompte gilet te laten lopen en kopje onder te gaan. En zodra je hoofd voor het eerst onder water steekt gaat er hoe cliché het ook klinkt een wereld voor je open. Het water is tropisch warm en helder. Wat een vreemde gewaarwording, ademhalen onder water (het is verboden je adem in te houden) en zo zwemmen we heel langzaam de eerste meters onder water over het koraal de diepte in. M'n oren kraken en moet goed m'n best doen om ze te klaren. De bizarre vormen van het koraal en vooral de schitterende dieren in alle kleuren en soorten en maten zijn adembenemend, net als de toenemende druk op je oren. Maar ik blijf ademen en probeer zo goed als het kan Valerie te volgen. Het voelt vreemd allemaal, maar het is heel erg gaaf. Ik ben nog steeds gespannen en weet bijna niet waar ik moet kijken. Er is zoveel te zien. De sleutel tot goed duiken is kalm blijven, rustig ademhalen, goed op je diepte lettten en proberen 'neutral buoyancy' te bereiken, dus dat je neutraal op een bepaalde diepte blijft hangen zonder te stijgen of te dalen. Je merkt bijvoorbeeld dat als je inademt je een stukje stijgt vanwege de lucht in je longen, en als je uitademt je weer beetje zakt. Valerie checkt steeds of het goed gaat en door het bekende OK handgebaar (rondje met duim en wijsvinger) geef ik aan dat 't goed gaat. We gaan verder en dieper. Ik heb nog nooit zoiets gezien, behalve op TV misschien. Maar dit is echt. Schitterende zilveren, paarse, gele, gestreepte, gevlekte, lange, korte, dikke en dunne vissen zwemmen alleen of in scholen voorbij. Het weelderige koraal en wijzelf zweven mee met de deining van het zoute zeewater. Af en toe moet ik even m'n bril leegmaken en wat zout water uitspugen in m'n regulator. Gelukkig blaas je dat zo weer weg met een druk op de knop.
Nadat ik een beetje gewend ben en we het rif goed hebben bekeken zie ik 'm; onze kleine vriend Nemo. Oftewel de bekende clownfish. Met z'n familie verscholen in een stekelige kooralplant. Precies zoals in de film. En even verderop een Lionfish, zo'n wit/bruin gestekelt beest waar je vooral niet op moet gaan staan (giftig). Zo kalm en neutraal als Valerie voor me uitzwemt op zo'n 15 meter diepte zo klungelig probeer ik te volgen. Verdomd lastig om beetje steady te blijven. Ik gebruik mn armen om in balans te blijven en richting te geven, maar de geoefende duiker gebruikt alleen de zwemvliezen. Het is de kunst om zo weinig mogelijk energie te verbruiken want dat kost je doordat je zwaarder ademhaalt de inhoud van je tank en dus de lengte van de duik. Toch blijven we de eerste keer al 40 minuten onder water. Ik moet regelmatig de druk in m'n tank checken en via handgebaren doorgeven aan Valerie. En als m'n tank in de buurt van de veiligheidsmarge van 50 psi komt gaan we gecontroleerd stijgen. Dit is een van de belangrijkste elementen van het duiken want te snel stijgen is absoluut verboden i.v.m. de stikstof in je bloed en de kans op 'decompression sickness'. Als je te snel stijgt bestaat de kans dat er belletjes in bloedsomloop ontstaan (zoals in een champagnesfles) en dat is op z'n zachtst gezegd levensgevaarlijk. Voor de veiligheid blijven we enkele minuten op 5 meter diepte om ervoor te zorgen dat de hoeveelheid stikstof in het bloed wordt afgebouwd (door het ademhalen) en we daarna veilig naar het oppervlakte kunnen.
En dan zit m'n eerste duik erop. Na m'n kop weer boven het wateroppervlak gestoken te hebben veeg ik rochelend en proestend het snot van m'n gezicht en kan niet anders uitbrengen dan: Magnefique!
Nadat we zijn bijgekomen, het duiklog hebben ingevuld (je houdt in een boekje hij hoeveel lucht je hebt verbruikt, maximale diepte, gemiddelde diepte, temperatuur etc.), wat gegeten en veel water gedronken te hebben is het tijd voor onze tweede duik. We gaan na een paar nieuwe 'skills' testen weer kopje onder en zwemmen nu verder de zee in, richting de drop-off. Een plek waar het koraal overgaat in een muur de donkere diepte in. Spannund. Ik was vooraf een beetje benauwd over de dieptes en het idee dat je zo ver onder water zit, maar het valt me gelukkig mee. Het helpt zeker dat Valerie erbij is en me steeds in de gaten houdt. Ik probeer zo goed mogelijk te volgen.
We blijven nu nog langer onder water, ruim vijftig minuten en nadat ik na de eerste vijf minuten gewend ben aan het ademhalen onder water, de druk op m'n oren een beetje is afgenomen, het water uit m'n bril is, en het meest neutrale drijfvermogen heb gevonden kan ik genieten. Wat is dit gaaf zeg. Ook een beetje eng, je weet maar nooit wat er uit de donkere diepte komt aanzwemmen, maar daar moet je maar niet teveel over nadenken. Ik volg Valerie op de voet en concentreer me op alles wat ze doet en op m'n eigen ademhaling en m'n diepte.
Waar je wel snel bewust van wordt is dat dit een ander domein is, en hier ben je te gast. En het is vermoeiend, want na de tweede duik ben ik snel erg moe. Na de plichtplegingen gaan we terug naar ons hotel en ik val op bed in slaap.
Dag twee gaan we weer een stap verder. Ik ben bijgekomen maar m'n oren zitten nog wel een beetje dicht. Vandaag gaan we naar Tulamben, half uurtje hobbelen achterin de open pickup. Hier ligt een getorpedeerd oorlogsschip op de bodem niet ver uit de kust. Ze laten er op de duikschool duidelijk geen gras over groeien want we gaan wrakduiken.
Na het aansluiten van al het materiaal en de nodige veiligheidschecks gaan we het water in. Ik heb er zin in en ben logisch wat minder gespannen dan de eerste dag. We laten ons weer afzakken en zwemmen een stukje de diepte in. Het schip - de USAT Liberty - ligt op zo'n 10 tot 30 meter diepte. Maar ik zie nog niks, ik let vooral op Valerie en m'n ademhaling en drijfvermogen. Totdat ik na een tijdje naar links kijk en de reusachtige afhterkant van het schip meters boven me uit zie steken... Jezus! Wat een ding! Het schip is 125 meter lang (!) en ligt parallel aan de kustlijn. Valerie laat me de buitenkant van het schip zien, begroeid met koraal en barstensvol zeeleven. Waar je ook kijkt: overal verwrongen staal en tropische vissen en koraal. Her en der zweven plukjes duikers, sommigen met grote camera's. Dan gaan we het opengereten schip in en zwemmen we waar vroeger ooit het dek het schip moeten hebben gezeten. Links en rechts grote stukken staal, onder ons de binnenkant van het schip. Valerie checkt nog een keer of het goed gaat en of ik genoeg lucht heb, en dat heb ik. Dan zwemt ze heel behoedzaam omlaag en door een groot gat in een van de tussenschotten van het schip en ik pauzeer even, slik een keer, en volg. Ik kan bijna niet geloven dat ik in m'n derde duik ooit door en in de buik van een groot oorlogsschip schip zwem...
Weer buiten het schip komen we een levensechte zeeschildpad tegen die kalmpjes wat eten van de de romp van het schip hapt. We blijven even hangen en dan zwemt de schildpad al even kalmpjes precies tussen m'n benen door. Even verderop dobbert de plaatselijke barracuda (hij schijnt een bijnaam te hebben) en zien we nog een stingray op de bodem. En van die lange beesten die uit bodem steken, en snel de grond in verdwijnen als je aan komt zwemmen.
's Middags doen we weer een duik en moeten eerst met de pickup een stukje rijden voordat we bepakt en bezakt het water in gaan. Ik moet weer wat nieuwe skills oefenen, bijvoorbeeld hoe je je hele gilet en fles van je rug haalt onder water, en weer aan doet zonder dat je het hele zaakje laat vallen. En hoe je je masker afzet onder water, en weer op, zonder in paniek te raken. Best even stressen, maar het gaat prima. We verkennen daarna weer een nieuwe plek. Nu wordt het een beetje spannend. Er zwemmen namelijk ook triggerfishes rond hier (trekkervis) en als ik Valerie mag geloven (en dat doe ik uiteraard braaf) kunnen die dieren nogal aggresief worden als ze hun territorium verdedigen. Valerie is ooit eens gebeten en duidelijk op haar hoede bij het zien van zo'n dier. Zodra ze er een in de gaten krijgt moeten we kalm maar resoluut achteruit wegzwemmen. Ik knijp 'm natuurlijk, maar het gaat goed.
Dag twee zit erop. Ik ben minder moe als de dag ervoor maar helemaal fit zeker niet. Het vergt best veel energie, zeker omdat het allemaal nog nieuw is. Na een redelijke nacht wordt ik de derde lesdag erg moe wakker. Toch moet ik aan de bak. We worden iedere ochtend netjes opgehaald bij ons hotel door de duikschool en zo rijd ik om 8:30 uur in de pickup naar de duikschool voor de laatste dag van weer twee duiken. We gaan vandaag eerst naar een ander wrak, van het zgn. Japanese Shipwreck ten zuiden van Amed. Dit is een minder groot wrak en minder diep, maar het onderwaterleven schijnt er nog mooier te zijn. Helaas is het boven water slechter weer, het waait aardig en heeft het de nacht ervoor stevig geregend. Hierdoor is het zicht een stuk minder en de stroming sterker. De sterkere stroming vraagt meer energie en ik moet m'n best doen om Valerie onder water bij te houden en mezelf onder controle te houden. Maar ook dit is een schitterende duik. Ik heb de waterdichte camera van Isha kunnen lenen dus ik probeer wat foto's te maken onderweg, valt niet mee om jezelf beetje in goede positie te krijgen voor een kiekje.
Voor de laatste duik van de dag en de cursus gaan we naar de Pyramids, dit zijn pyramide-achtige gestaltes ergens onder water, vol met koraal en leven. Maar aangezien ik al vermoeid aan de dag begon en de eerste duik veel energie vergt voel ik me minder op m'n gemak. Zodra we het water instappen is het zicht erg slecht en ik moet zo dicht mogelijk bij Valerie te blijven om haar niet kwijt te raken. Na een stuk zwemmen wordt het zicht beter, maar ik verspeel veel kracht door de sterke stroming. Ik raak al gauw een beetje buiten adem, en dat is niet handig als je zo diep zit. En alsof dat al niet genoeg is wordt Valerie een beetje nerveus van de triggerfishes die we tegenkomen. En als zij nerveus wordt, dan word ik het helemaal. We proberen een andere route maar ook daar weer zo'n beest. Bah. Ik word nu een beetje paranoia van die dieren en door al het gezwem, het slechte zicht en op m'n hoede zijn merk dat ik aan het hijgen ben, het voelt alsof ik net niet genoeg lucht binnenkrijg. Uiteindelijk trek ik aan de bel en geef met m'n nieuw geleerde signalen aan dat ik naar boven wil (duim omhoog). Ik vind het mooi geweest. Jammer van de laatste duik, maar ik ben doodop.
Een klein beetje teleurgesteld over de laatste duik, maar blij en trots over de eerdere duiken gaan we terug naar de duikschool. Ik ben vooral moe nu. Maar zeker niet getreurd. Diezelfde ochtend heb ik een lijst met vijftig vragen ingevuld als onderdeel van de curus, en op een paar foutjes krijg ik een prima score, en ben dus eigenlijk gewoon geslaagd voor m'n duikcursus. Ook Isha slaagt voor haar Advanced cursus dus dat vieren we die avond met... thee en een paar frietjes. Oh yes!
Missie geslaagd. Tas inpakken want de volgende dag vertrekt de speedboat-ferry naar de Gili mini-eilandjes aan de overkant van Amed, naast het grote eiland Lombok. Wordt vervolgd!